İşverenler ve İşgörenler Açısından Mülakat Süreci

Etkili Mülakat tekniklerinden bahsetmeden önce Mülakat nedir ondan bahsedelim.
Mülakat; İnsan Kaynakları Uzmanı (işe alım uzmanı) ve departman yöneticileri ile işgücü adayının en az 30 dakika süren bir veya birden fazla oturumda adayın geçmişi, akademik hayatı ve kariyer hedefleri gibi özelliklerinin konuşulduğu bir toplantıdır. Mülakat süresi aday sayısı ve firmanın seçme yerleştirme politikalarına göre değişiklik göstermektedir. Mülakat süreci ayrıca adayın gözünde firmanın misyon, vizyon, kurum kültürü ve iş yerindeki insan misyonuna ne kadar değer verdiğini şekillendirtmektedir.
Mülakat;  Davranış Belirleyici Mülakatlar, Geleneksel Mülakatlar ve Panel Mülakatlar olmak üzere üçe ayrılır.
Davranış Belirleyici Mülakat süreci İnsan Kaynakları Dünyasında çok yeni uygulanan bir sistemdir. Adayın şirket içindeki potansiyel başarısını ölçmek üzere deneyim ve başarılarına odaklanma sürecidir. Bu sürecin temelinde yatan görüş gelecekteki performansın geçmişteki performans ve başarılarına bağlı olması düşüncesidir. Bu yöntem ile gelecekteki performansı %55 oranında doğru tahmin edildiği söylenmektedir. Geleneksel mülakat anlayışına nazaran daha çok inceleme ve araştırma gerekmektedir.
Geleneksel Mülakat süreci ile aday işgörenin gelecekteki performansı %10 oranında doğru tahmin edilebilmektedir. Adaya "Neden bizimle çalışmak istiyorsunuz", "Bize biraz kendinizden bahseder misiniz" gibi genel ve "son çalıştığınız firmada acil durumda nasıl davrandınız" gibi ortama uygun sorular sorulur ve aynı şekilde aday işgörenden genel cevaplar alınır. Fakat bu tür sorulara cevaplar varsayımlı örneklerle cevaplanacağından dolayı geçerliliği tartışılır.
Panel Mülakat sürecinde Geleneksel Mülakat veya Davranış Belirleyici Mülakat metotlarından biri uygulanabilir fakat görüşmeyi yapan iş veren vekilleri birden fazla olmaktadır ve adaya sırayla sorular sorarlar.

İşveren Açısından Mülakat Süreci
İşveren için en doğru mülakat sürecinin işletilmesi; Personel seçme ve yerleştirme, eğitim maliyetlerinin düşürülmesi ve firmasında ki turn - over (personel sirkülasyonu) oranın düşürülmesi açısından çok önemlidir. Bu amaçla işveren,  işgören adayının firma için gerekli özelliklere sahip olup olmadığını belirlemek ve detaylı cevaplar alabilmek için dolaysız, ucu açık ve net sorular hazırlar.
Peki bir işveren, aday işgörende ne gibi özellikler arar?

• Takım Çalışmasına Yatkınlık ve Etkili İletişim Tekniği ( Bir proje etkinliği sırasında yardım talep ettiğiniz bir anınız varsa bizimle paylaşa bilir misiniz? ve Ne tip iletişim yöntemlerini tercih edersiniz neden? veya Takım ruhunu nasıl oluşturursunuz lütfen örnekleyiniz tarzı sorularla ölçülür)
• Eleştirisel Düşünme ve Sorun Çözme Becerileri (Kadronuzda çalışan iki personelin kavga etmekte olduğunu gördünüz durumu düzeltecek nasıl bir çözüm yolu bulursunuz? gibi sorularla ölçülür)
• Kendine Güven ve Kendi Kendini Motive Edebilme Becerisi ( Bu pozisyon için neden sizi seçmeliyiz ve iş yerinde neler sizi mutlu eder? tarzı sorular ile ölçülür)
•  Profesyonellik ve Esneklik ( Firma hedefleri açısından planlanan şirket içi rotasyon süreçlerine bakış açınızı öğrenebilir miyiz? Bay/Bayan işverenle çalışmak ister misiniz bu durum sizin için herhangi bir fark oluşturur mu? tarzı sorular ile ölçülür)
• Öfke Kontrolü ve Ani Gelişen Durumlardaki Refleks ( düzenli ve güzel giden bir mülakatın tam ortasında alakasızca sorulan sorular "Flüt çalmayı sever misiniz?" ile ölçülür)
• Liderlik Yeteneği (Organizasyondaki yerinizde kendinizi lider olarak görüyor musunuz ve sizin için iyi bir liderde olması gereken özellikler nelerdir? gibi sorularla ölçülür.
• Öğrenme Hevesi ( Kendinizi geliştirebilmek adına son zamanlarda hangi eğitim programlarına katıldınız? gibi sorularla ölçülür) 
• İnisiyatif Kullanma Gücü ve Yönetici özelliği ( İnisiyatifinizi ne sıklıkla kullanırsınız veya Yönetici olmanın en zor yanları nelerdir veya Geçimsiz bir personelle nasıl başedersiniz?  gibi sorularla ölçülür)
• Teknik Bilgi (pozisyon odaklı sorular ile ölçülür)
• Sektörel Bilgi (Sektörümüz ve spesifik olarak işimiz ile ilgili neler biliyorsunuz?)
• Araştırmacı Özellik ve Bilgi Kaynaklarını Doğru Kullanabilme ( Şuanda başvurduğunuz pozisyonun boş olduğunu nerden öğrendiniz - özellikle ilan çıkmamış işler için -  veya Neden firmamızda çalışmak istiyorsunuz gibi sorularla ölçülür)

Bu tür aranan özellikleri ve soruları sayfalarca çoğaltabilmemiz mümkündür.

 Mülakat Esnasında ve Sonraki Süreçte;
Görüşmeye zaten heyecanlı gelen aday, soğuk ve gergin bir atmosfer ile karşılaşırsa tedirginliği daha da artar ve gerçek performansını ortaya koyamaz. Adayın heyecanını yönetebilmek mülakatı yapan kişinin profesyonelliğini gösterir.
Adayı güler yüzle samimi bir şekilde karşılamak, kendisini daha rahat hissetmesine yardımcı olacaktır.
“Ofisimizi rahat buldunuz mu? Yolculuğunuz nasıldı?” gibi sorularla ortama alışmasını sağlayın.
Mülakata kesinlikle “Kendinizden biraz bahseder misiniz?” gibi bir cümleyle başlamayın. Bu sizin mülakat konusunda gerçekten deneyimsiz ve başarısız olduğunuzun göstergesidir. Adayın kendisinden bahsedebileceği çok farklı özellikleri olduğundan dolayı ilginizi çekmeyecek, gereksiz farklı yanıtlar verebilir size.
Adayınız size kendisini cv si ile ifade etmiş, sizin de dikkatinizi çekerek mülakata davet etmenize neden olmuştur. Öncelikli olarak cv sini değerlendirdiğinizi belirtin. Bunu gösterebilmek için de örneğin “cvnizi incelerken amatör tiyatro oyunculuğu yaptığınızı gördüm. Ne zaman/nasıl başladığınızdan biraz bahseder misiniz?” Gibi bir soru yöneltebilirsiniz.
Adayınız aldığı eğitim ile doğru orantılı bir pozisyon için başvurmuşsa, eğitiminde kazandığı edinimleri anlatmasını isteyebilirsiniz. Görüştüğünüz pozisyon eğitiminden farklı bir pozisyon ise bunun gerekçelerini öğrenmek istediğinizi ifade edebilirsiniz.  Karşınızdaki yeni mezun bir adayda ondan okuldaki projelerinden, başarılarından bahsetmesini isteyebilirsiniz. Ancak mezuniyetinin ardından uzunca bir zaman geçmiş adayınıza okul hayatından çok iş deneyimleri için zaman ayırmalısınız. 
Ayrıca görüşme alanı aydınlık, ferah olmalı ve mevsim şartlarına uygun oda sıcaklığı ayarlanmalıdır. Mümkünse bir toplantı salonunda yapılması firma ciddiyetini ve İnsana verdikleri önemi gösterecektir.
Son olarak işe alım süreci tamamlandıktan sonra görüşme yaptığınız adaylara mutlaka olumlu / olumsuz geri dönüş yapılmalısınız.

İşgören Açısından Mülakat Süreci

Özenli bir şekilde anlaşılır, aşırı detaydan kaçınılmış ve güncel bir fotoğrafla süslenmiş özgeçmişinizi hazırladınız ardından başladınız firmaların pozisyonunuzla ilgili çıkan ilanlarına başvurmaya başvurularınızı da yaptınız ve heyecanla beklediğiniz o an geldi telefonunuz çaldı ilk mülakat teklifiniz geldi bile.
O zaman bu heyecanlı bekleyişinizin ardından o işi kapmanız için ne gibi hazırlıklar yapmanız gerekiyor;
Öncelikle mülakata çağrılma telefonlarıyla işe başlamak gerekiyor. İnsan Kaynakları tarafından arandığında şirketin ismini tam olarak sormak, görüşülmek istenen görev hakkında detaylı bilgi almak çok önemli. Bunun dışında şirketin adres bilgilerini kaydetmeyi ve kesin olarak bu konuda resmi bir mail istemek unutmamalı. Çünkü telefon görüşmesinde ilk anda yapılacak heyecan bir iletişim eksikliğine neden olabilir.
Bu konu haricinde iş görüşmesine gitmeden önce yapılması gerekenler ise;

• Mutlaka İşin Analizi yapılmalıdır.
• Nitelik Analizi (aranılan pozisyonda ki istenen nitelikler ve sizin yeteneklerinizin örtüşmesi)
• Firma Analizi (araştırma yapılarak görüşmeye gidilecek firma hakkında detaylı bilgi edinilmesi)
• Muhtemel Mülakat Sorularına Hazırlık ( Yapılan pratikler hem bazı soruların cevaplarına önceden hazırlanmada hem de mülakat heyecanını azaltmada yardımcı olacaktır. Bir arkadaşınla ya da aileden biriyle çeşitli denemeler yapılabilir. Ayrıca internet üzerinden mesleğe yönelik yayınlanan mülakat sorularına da bakabilir ve cevaplara hazırlanabilirsiniz.)
• İş Görüşmelerinde Giyilecek Kıyafetlerin Hazırlığı (İlk izlenim her zaman çok önemlidir bu nedenle iş görüşmesine hazır gitmek fark yaratır. İş görüşmelerine giderken kıyafet seçiminde çok abartılı giyinmekten uzak durmak ve işin gerektiği gibi giyinmek, yoğun kokulu parfümlerden ve aşırı makyaj yapmaktan kaçınılmalıdır.)
• İş Görüşmelerine Giderken Yanında Bulunması Gerekenlerin Hazırlığı (yol tarifi, kimlik, not defteri ve kalem, görüşeceğin kişinin ismi, mülakatta çıkabilecek sorularla ilgili hazırlığın, fazla özgeçmiş örneği, referans listesi ve varsa çalışma örnekleriniz, portfolyolarınız)

Mülakat Esnasında
Sizinle görüşme yapan yetkili ile kendinizden emin bir ifade ile el sıkışın ve hafifçe gülümseyin, İkram edilse bile asla sigara içmeyin, Size oturulacak yer gösterilmesini bekleyin, Mülakat sırasında saate bakmamaya özen gösterin, Sorulara cevap verirken göz teması kurmaya özen gösterin. Eğer aynı anda birden fazla kişi iş görüşmesinde bulunuyorsa hepsi ile belli aralıklarla göz teması kurmaya çalışın, Dürüst olun ve sorulan sorunun cevabını bilmiyorsanız "bilmiyorum" demekten çekinmeyin, Bir çok soru ile karşılaşacaksınız. Olumlu ve olumsuz yönlerinizi anlatmanız gerekebilir. Daha önceki işinizden neden ayrıldığınızı, önceki işvereniniz için olumlu ve olumsuz değerlendirme yapmanız istenebilir. Kariyer hedefiniz ile ilgili detaylı bilgi istenebilir. Bu sorulara kısa ve net cevaplar verin, Kariyeriniz ile ilgili bilgi saklamayın ve yanıltıcı bilgi vermekten kaçının, Size soru sorma fırsatı verildiğinde mutlaka sizin için önemli olacağını düşündüğünüz bazı konular hakkında bilgi edinmeye çalışın. Unutmayın ki iş görüşmelerinde sadece işveren adayı değil, aday da işvereni değerlendirir. Başvurmuş olduğunuz pozisyonun neden açık olduğunu öğrenin. Kime bağlı çalışılacağını ve departmanın çalışma sistemini öğrenin. Ücret, izin süreleri, sosyal haklar hakkında size iş teklifi yapılmadıkça soru sormayın, İş görüşmesinin ardından sizinle görüşme yapan kişiye teşekkür mektubu gönderin.

İş arama dönemindeki tüm adaylara bu önemli süreçlerinde başarılar dilerim...

 Kaan GÖGEBAKMAZ